Tàu chở hàng hóa và hành khách “ManGyongBong” của Triều Tiên trên bến càng Vlaidivostok ngày 18/5

Trong mấy năm gần đây, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã có mối quan hệ tương đối chặt chẽ với nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong un, và hiện nay, nếu muốn giải quyết vấn đề Triều Tiên, thì việc chỉ thỏa thuận với Trung Quốc là chưa đủ.

Chủ nhật tuần trước, ngày 14/5, Triều Tiên đã cho thử một tên lửa đạn đạo có khả năng bay đến căn cứ quân sự trên đảo Guam của Mỹ. Theo các phương tiện truyền thông Mỹ, tên lửa này đã rơi xuống biển Nhật Bản, tại vị trí mà chỉ cách thành phố cảng Vladivostok của Nga chừng 100 km về phía Nam. Trong tuyên bố của mình về sự kiện này, Nhà Trắng nêu nhận xét: “Nếu tính đến việc quả tên lửa rơi xuống một địa điểm rất gần lãnh thổ Nga như vậy, thực tế là gần Nga hơn là Nhật Bản, Tổng thống (Ronald Trump) không thể hình dung ra là Nga lại có thể hài lòng (với sự kiện này).

Putin đã đưa ra phản ứng nhanh và tiêu cực. Mặc dù ông nhấn mạnh rằng nước Nga chống lại sự gia tăng số lượng các cường quốc hạt nhân, trong đó có Triều Tiên, nhưng lại nói thêm: “Cần phải quay trở lại bàn đàm phán với CHDCND Triều Tiên, chấm dứt đe dọa và tìm ra cách giải quyết các vấn đề đó một cách hòa bình.

“Chấm dứt đe dọa Triều Tiên” - điều này quả là phương án cứng rắn hơn nhiều so với quan điểm mà Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị đã đưa ra vào tháng Tư, với lời kêu gọi “các bên kiềm chế những phát ngôn và hành động khiêu khích”.

Trái ngược với cách tiếp cận của Bắc Kinh, Kremlin lên án Mỹ đã làm cho tình hình leo thang căng thẳng. Không có gì ngạc nhiên, trước sự ủng hộ công khai của Kremlin, chính Nga chứ không phải là Trung Quốc mới là nước đầu tiên mà Kim chúc mừng nhân dịp Năm Mới theo âm lịch.

Nếu như để ý đến chi tiết là Triều Tiên không có quan hệ kinh tế đáng kể với bất kỳ quốc gia nào ngoài Trung Quốc thì mới thấy thứ tự ưu tiên trong danh sách chúc mừng như trên lại càng làm người ta ngạc nhiên.

Trong suốt hơn 10 năm qua, tổng kim ngạch thương mại giữa Triều Tiên và Nga không vượt quá con số 100 triệu USD, mặc dù trong gia đoạn trước đây, vào những năm 1970 - 1980, Liên Xô từng là đối tác thương mại lớn nhất của Triều Tiên, với tỷ trọng lên tới 53% tổng kim ngạch ngoại thương của nước này (năm 1990 con số tuyệt đối là 2,3 triệu USD). Hai nước hiện đặt mục tiêu nâng kim ngạch thương mại lên 1 tỷ USD vào năm 2020, tuy nhiên hiện vẫn chưa thấy dấu hiệu tăng trưởng khả dĩ nào.

Tuy nhiên, thương mại không phải là cách tốt nhất để chiếm được lòng tin của Triều Tiên bởi tư tưởng chủ đạo của Triều Tiên - Juche - nghĩa là tự cung, tự cấp. Nước Nga đã từng trợ giúp Triều Tiên mỗi khi nước này cần. Vào tháng Năm 2014, chỉ hai tháng sau khi Nga sáp nhập Crimea, một hành động mà các nước Phương Tây muốn trừng phạt, Moscow đã xóa 90% số tiên 11 tỷ USD mà Triều Tiên nợ Nga. Số tiền đó tương đương tổng GDP một năm của Triều Tiên. Khoản nợ còn lại sẽ dùng để triển khai các dự án chung giữa hai nước. Cũng trong năm ấy, Nga còn giúp Triều Tiên 50.000 tấn lúa mỳ dưới dạng viện trợ nhân đạo.

Về phía Triều Tiên, nước này cũng triển khai một số dự án phát triển vùng Viễn Đông của Nga. Hiện có tới 50.000 công dân Triều Tiên làm việc tại các công trường xây dựng và các kho sản phẩm lâm nghiệp của Nga. Nga hiện nay đang nỗ lực giảm bớt sự cô lập Triều Tiên. Năm 2013, Nga đã hoàn thành việc sửa chữa tuyến đường sắt nối hai nước và cách đây chỉ vài ngày hai nước đã mở tuyến tàu thủy  giữa cảng Vladivostok của Nga nối cảng Rajin của Triều Tiên.

Cũng như Trung Quốc, vấn đề quan hệ làm ăn với Triều Tiên chỉ là thứ yếu. Thực chất nước Nga muốn tạo quan hệ chính trị với quốc gia là vùng đệm của mình, ngăn cách các căn cứ quân sự của Mỹ ở Hàn Quốc.  

Kim Jon un cũng hiểu sự  tồn vong của Triều Tiên phụ thuộc nhiều vào việc đất nước của ông có đóng được vai trò quốc gia vùng đệm hay không? Đối với ông, chỉ cần khua các vũ khí của mình đủ lớn để giữ cho Mỹ khỏi tiến hành các bước tiêp theo và giữ nguyên chế độ của mình.

Tất nhiên, Nga không thể so sánh với Trung Quốc về ảnh hưởng với Triều Tiên. Nhưng Nga cũng biết rằng, nếu có vấn đề gì xảy ra trong quan hệ giữa hai nước Trung - Triều thì sau Trung Quốc là đến lượt Nga. Tình thế hiện tại đang diễn ra theo hướng đó. Để triển khai chiến lược toàn cầu của mình, Trung Quốc đã có một số đánh đổi với Mỹ, trong đó có vấn đề Triều Tiên. Trung Quốc gần đây có một số động thái siết chặt cấm vận với Triều Tiên, điều này càng làm cho Triều Tiên cần đến Nga nhiều hơn.

Về phía Mỹ, hiện cũng đang bị kẹt trong vấn đề Triều Tiên. Đường lối cấm vận tỏ ra chưa hiệu quả vì phụ thuộc vào Trung Quốc và bây giờ thêm Nga vẫn chưa có hành động quyết liệt. Biện pháp quân sự cũng không được hai nước trên ủng hộ vì không bao giờ Nga và Trung Quốc muốn chiến tranh xảy ra ngay ở biên giới nước mình. Hai nước này vẫn muốn duy trì một quốc gia vùng đệm trước các căn cứ quân sự của Mỹ tại Hàn Quốc.